ASF hi Afirca ram Kenya-ah kum 1921 ah hmuhchhuah a ni a, vawk leh sanghal ten an vei thei a, a natna veite chuan an thihpui tlangpui a, Mizorama vawk hri leng thin zawng zawng aia vawk suat nasa theitu natna a ni.

He natna hi Asia ramah chuan kum 2018 atangin hmuh tan a ni a, China (August, 2018), Monolia (January, 2019), Vietnam (February, 2019), Cambodia (March 2019), Hong Kong (May 2019) leh Myanmar (August 2019) ah te a natna hi hmuh chhuah a ni a, vawk vulh lai ten an thihpui nasat bakah a tai darh leh zel lohna turin thuneitu ten a natna hri vei leh hri vei hlauhawm tam tak an suat bawk a ni.

ASF hi natna inkaichhawn awl tak a ni a, a veite chuan a tlangpuiin an thihpui ngei ngei thin, a enkawlna tur damdawi leh a venna tur (vaccine) a awm lova, vanneihthlak takin he natna hi mihring ten kan vein kan tuar ve thei lo a ni.

He natna hi vawk ten an kai chuan an kai atanga ni 4 atanga ni 19 chhungin a lang chhuak ber a, vawk pul hri kan tih dang Swine Fever, Erysepelas leh PRRS te nen a lan chhuah dan a inang hle a, laboratory atanga test anih loh phei chuan hriat hran a har hle avangin mithiamte sample lak tir a test tir ngei ngei a tha a ni.

Vawk a hrik awm (Ornithodoros species) te hian an pu darh a, vawk natna vei ten an pu darh bawk a, vawksa atanga siam Sausage, meat ball etc atangte pawhin a natna hi a darh zel a ni.

Mizoram leh Myanmar hian ramri intawm thui tak kan nei bawk si a, kan fimkhur a ngai leh zual em em a ni.

Tuna kan tih theih awmchhun ni a lang chu  ‘In ven’ a ni tawp mai. A natna an hmuhna ram atang hian vawksa leh vawksa atanga siam ei tur (Frozen food) lakluh loh a him ber a, Myanmar atang phei chuan vawk leh vawksa atanga siam chi reng reng lakluh loh hi invenna atan tun dinhmuna kan tih theih awmchhun niin a lang. Hei vang hian Mizoram Sawrkar pawhin thuchhuah siamin vawksa leh vawksa atang thil siamte State pawn leh Ram pawn atanga lakluh a khap a ni. 

State dangte leh ram dangte nen a kan inrina laia awm mipui ten kan ram chhunga vawk, vawksa leh vawksa atanga siam ei turte kan ram chhunga a lo luh lohna turin kan zavaia rualkhai taka ke kan pen a hun tak meuh a ni.

Hetiang natna rinhlelh awm kan hmu a nih chuan mithiamte hnenah a rang thei ang bera hrilh hriat leh hmalak nghal tur a ni a, thiamna kan nei lo anih pawhin mahni remhriat anga lo chet ve mai hi mipui ten kan tih loh tawp  tur a ni.

Vawk rinhlelh awm an awm a nih chuan mithiamin sample an la ang a, a dinhmun dik tak laboratory-ah a rang thei ang bera test nghal tur a ni.

He natna hi kan ramah a lo lut tih hi hriat a la nilo nain a lo luh lohna turin Ram Neitu mipuite kan fimkhur tlangin, kan theihna zawnah hma kan lak theih hi a pawimawh em em a ni.


He natna hi a hlauhawm em avang leh kan tuar a nih chuan kan economy pawhin a tawrh nasat dawn avangin Sawrkar laipui pawhin kan rama a lo luh lohna turin bang lovin thupek State sorkar leh mipuite zawm tur a siam  a ni.